afsane16
05-08-2016, 11:27 AM
شاید در نگاه اول تصاویر دیجیتال سابقه** چندانی نداشته باشند، اما در واقعیت این*طور نیست. با این*که نخستین دوربین دیجیتال سال 1975 تولید شد، اما این دوربین نخستین تصویر دیجیتال را تهیه نکرد؛ بلکه این آغاز به حدود 60 سال پیش و سال 1957 برمی*گردد که فردی به نام راسل کرش تصویری دیجیتال با ابعاد 175 در 175 از پسر سه*ماهه*اش درست کرد.
البته ابعاد تصویر در آن زمان نمی*توانست بیش از این باشد، زیرا داده*ای* بیش از آن در رایانه*های وقت جا نمی*شد. از آن زمان تاکنون دنیای تصاویر دیجیتال شاید بیشتر از هر زمینه* دیگری تغییرات داشته و فرمت*ها و فشرده*سازی*های گوناگونی برای ذخیره*سازی و نمایش آن ارائه شده است.
انواع فرمت*ها
داده*های تصویر دیجیتال می*تواند به سه حالت در یک فایل ذخیره شود: به*صورت غیرفشرده، فشرده و برداری. دو حالت اول را تحت یک نام و به*صورت تصاویر شطرنجی (raster images) می*شناسند. البته باید توجه داشت *در* نهایت تمام تصاویر هنگام نمایش به شبکه*ای از نقاط رنگی (پیکسل*ها) تبدیل می*شوند که داده*های هر پیکسل در تعدادی بیت ذخیره می*شود که نشانگر رنگ و عمق رنگی آن است.
اما این*که آیا در فایل نیز این اطلاعات به*صورت همین شبکه*ای یا به*صورت برداری ذخیره شود، تفاوت میان دو خانواده از فرمت*ها، یعنی تصاویر شطرنجی و تصاویر برداری را معین می*کند. در تصاویر برداری، اطلاعات تصویر به*صورت یک توصیف هندسی ذخیره می*شود: مثلا این تصویر شامل یک دایره و یک مربع *داخل هم است. این نوع ذخیره*سازی سبب می*شود تصاویر برداری قابل نمایش دقیق و با کیفیت روی هر صفحه* و با هر اندازه*ای باشد.
فرمت*های فشرده*سازی تصاویر مانند فرمت*های صوتی به دو نوع اتلافی (lossy) و غیراتلافی (lossless) تقسیم می*شود. در الگوریتم*های فشرده*سازی غیراتلافی، اندازه* فایل تصویر با فشرده*سازی به گونه*ای کاهش می*یابد که تمام اطلاعات تصویر اصلی حفظ شود. البته این کار به قیمت تصاویر با اندازه* بزرگ*تری نسبت به فشرده*سازی اتلافی خواهد بود. در فشرده*سازی اتلافی، هدف اصلی کاهش هرچه بیشتر اندازه* فایل است و با این*که در این تصاویر نیز اطلاعات تصویر تا حد بسیار خوبی حفظ می*شود، اما تصویرِ به دست آمده یک کپی کامل از تصویر اصلی نخواهد بود.
فرمت*های شطرنجی معروف
BMP
کسی نیست که نام BMP یا Bitmap را نشنیده باشد. این فرمت را مایکروسافت برای ذخیره* فایل*های گرافیکی در ویندوز طراحی کرده و بسیار ساده است. همان*طور که از نام این فرمت هم مشخص است، اطلاعات هر پیکسل به همان صورت که هست ذخیره می*شود. در نتیجه فایل*های BMP کاملا غیرفشرده است؛ البته با اندازه* بزرگ! تنها مزیت این فرمت، سادگی و قابلیت نمایش آن در همه*جاست.
JPEG
در این*که JPEG مشهورترین و پرطرفدارترین فرمت ذخیره*سازی تصاویر است، شکی نیست. تقریبا تمام دوربین*های دیجیتال تصاویر را به JPEG ذخیره می*کنند و دستگاهی نیست که توانایی نمایش این تصاویر را نداشته باشد. این فرمت که سال 1992 عرضه شده است، یک فرمت فشرده*سازی اتلافی به شمار می*آید که از تصاویر رنگی 24 بیت (هشت بیت برای هر کدام از سه رنگ قرمز، آبی و سبز) پشتیبانی می*کند. با توجه به اتلافی بودن این فرمت، اندازه* فایل*های JPEG تا حد بسیار زیادی پایین است. البته میزان فشرده*سازی تصویر اصلی توسط برنامه* فشرده*سازی قابل تعیین است.
JPEG2000
برادر کوچک*تر فرمت JPEG با قابلیت پشتیبانی از فشرده*سازی اتلافی و غیراتلافی *سال 2000 عرضه شد، اما نگذارید شباهت اسمی شما را به اشتباه بیندازد: روش*های فشرده*سازی* که در این فرمت به کار رفته، با استاندارد JPEG متفاوت است. این روش*ها تصاویر را با کیفیت و فشرده*سازی بیشتری ذخیره می*کنند، اما به چه قیمتی؟ تصاویر JPEG 2000 نیاز به قدرت محاسباتی بیشتری برای پردازش دارند. علاوه بر این، فرمت JPEG 2000 ویژگی*های دیگری نیز نسبت به JPEG دارد: مقاومت بیشتر در مقابل خطا، پشتیبانی از تصاویر HDR و ... . با این*که این فرمت هیچ گاه نتوانست به محبوبیت برادر بزرگ*ترش برسد، اما امروزه در تدوین و توزیع حرفه*ای فیلم*ها و تصاویر بسیار مورد استفاده قرار می*گیرد.
TIFF
Tagged Image File Format) *TIFF) یک فرمت انعطاف*پذیر است که معمولا تصاویر را به*صورت 24 یا 48 بیت بابت هر پیکسل (هشت یا 16 بیت برای هر رنگ) ذخیره می*کند. نکته* اصلی این فرمت، ساختار برچسب*دار (tagged) آن است که قابلیت توسعه* زیادی به آن می*دهد. بر این اساس، شرکت*های زیادی برچسب*های خاص برای تصاویر خودشان معرفی کرده*اند که البته نتیجه* این شده است که هیچ دستگاه خواننده*ای نمی*تواند همه* انواع فایل*های TIFF را بخواند! فشرده*سازی فرمت TIFF می*تواند هم به*صورت اتلافی و هم غیراتلافی باشد و فشرده*سازی غیراتلافی بسیار خوبی بخصوص در مورد تصاویر سیاه*وسفید ارائه می*کند.
برخی دوربین*های دیجیتال می*توانند تصاویر را با این فرمت (به کمک الگوریتم فشرده*سازی LZW) به*صورت غیراتلافی ذخیره کنند که کیفیت بیشتری نسبت به تصاویر JPEG خواهد داشت. اما مزیت اصلی TIFF هیچ*کدام از اینها نیست؛ این فرمت یکی از اصلی*ترین فرمت*ها در صنعت چاپ به شمار می*آید. دلیل آن هم پشتیبانی آن از فضاهای رنگی مخصوص دستگاه*های مختلف است.
GIF
بیشتر کاربران هنگامی که نام این فرمت را می*شوند، یاد تصاویر متحرک در اینترنت می*افتند، اما این فرمت قابلیت*هایی فراتر از تصاویر متحرک دارد و نباید آن را فقط در آن قالب شناخت. فرمت Graphics Interchange Format) GIF) * فرمتی با سابقه*ای 30 ساله است که امکان پشتیبانی تصاویر از هشت تا 256 بیت را دارد. این فرمت به دلیل استفاده از الگوریتم فشرده*سازی (LZW که حداکثر کارایی را برای مناطق بزرگ تک*رنگ دارد) برای تصاویری گرافیکی که حداقل رنگ*ها را داشته باشد بسیار مناسب است؛ مانند اشکال، لوگوها و تصاویر کارتونی. اما از همه* اینها که بگذریم، GIF به دلیل پشتیبانی* از تصاویر متحرک به یک پدیده در اینترنت امروز تبدیل شده است. البته دعوای سر نحوه* تلفظ نام این فرمت را هم نباید فراموش کرد (بین «گیف» و «جیف») که حتی به رئیس*جمهور آمریکا هم کشیده شده است.* (اوباما نظرش روی *گیف* است!)
PNG
احتمالا در اینترنت با تصاویری برخورد داشته*اید که پس*زمینه* شفاف دارند. می*توانید مطمئن باشید این تصاویر PNG هستند. فرمت Portable Network Graphics) PNG) در اصل برای ارائه* معادلی متن*باز و رایگان برای GIF درست شد. (خیالتان راحت، GIF الان بدون مجوز است!)** این فرمت عملا مثل یک آچار فرانسه* پشتیبانی می*ماند: تصاویر هشت بیتی paletted (با امکان رنگ شفاف برای یک پیکسل)، تصاویر 24 بیتی true-color (شانزده میلیون رنگ) یا 48 بیت true-color . (با یا بدون کانال آلفا برای میزان شفافیت)* PNG یک فرمت با فشرده*سازی غیراتلافی است که در موقعیت*های مختلفی می*تواند جایگزین بسیار خوبی چه برای JPEG و چه *برای فرمتی مثل TIFF باشد. این فرمت طوری طراحی شده که قابلیت نمایش خوبی در مرورگرها داشته باشد که به همین دلیل کاربرد آنلاین فراوانی دارد.
فرمت*های برداری معروف
SVG
مشهورترین فرمت ذخیره*سازی برداری تصاویر SVG یا Scalable Vector Graphics است که توسط کنسرسیوم World Wide Web (مسئول اصلی استانداردهای وب) ارائه شده و توسعه می*یابد. همان*طور که در بالا هم اشاره شد، در این فرمت اطلاعات تصویر به*صورت توصیف هندسی ذخیره می*شود که با توجه به ساختار آن می*توان آن* را مانند یک فایل متنی فشرده کرد. برای این*که متوجه شوید استفاده از یک فرمت برداری تا چه حد می*تواند در کاهش اندازه* فایل تاثیر داشته باشد، کافی است به لوگوی جدید مشهورترین سایت اینترنت یعنی گوگل نگاهی بیندازید؛ اندازه* فایل لوگوی جدید گوگل (که همین امسال تغییر کرد) 305 بایت است؛ یعنی در حد چند خط در یک فایل SVG! این را مقایسه کنید با لوگوی PNG قبلی که حدود 14هزار بایت یعنی 14 کیلوبایت بود!
البته ابعاد تصویر در آن زمان نمی*توانست بیش از این باشد، زیرا داده*ای* بیش از آن در رایانه*های وقت جا نمی*شد. از آن زمان تاکنون دنیای تصاویر دیجیتال شاید بیشتر از هر زمینه* دیگری تغییرات داشته و فرمت*ها و فشرده*سازی*های گوناگونی برای ذخیره*سازی و نمایش آن ارائه شده است.
انواع فرمت*ها
داده*های تصویر دیجیتال می*تواند به سه حالت در یک فایل ذخیره شود: به*صورت غیرفشرده، فشرده و برداری. دو حالت اول را تحت یک نام و به*صورت تصاویر شطرنجی (raster images) می*شناسند. البته باید توجه داشت *در* نهایت تمام تصاویر هنگام نمایش به شبکه*ای از نقاط رنگی (پیکسل*ها) تبدیل می*شوند که داده*های هر پیکسل در تعدادی بیت ذخیره می*شود که نشانگر رنگ و عمق رنگی آن است.
اما این*که آیا در فایل نیز این اطلاعات به*صورت همین شبکه*ای یا به*صورت برداری ذخیره شود، تفاوت میان دو خانواده از فرمت*ها، یعنی تصاویر شطرنجی و تصاویر برداری را معین می*کند. در تصاویر برداری، اطلاعات تصویر به*صورت یک توصیف هندسی ذخیره می*شود: مثلا این تصویر شامل یک دایره و یک مربع *داخل هم است. این نوع ذخیره*سازی سبب می*شود تصاویر برداری قابل نمایش دقیق و با کیفیت روی هر صفحه* و با هر اندازه*ای باشد.
فرمت*های فشرده*سازی تصاویر مانند فرمت*های صوتی به دو نوع اتلافی (lossy) و غیراتلافی (lossless) تقسیم می*شود. در الگوریتم*های فشرده*سازی غیراتلافی، اندازه* فایل تصویر با فشرده*سازی به گونه*ای کاهش می*یابد که تمام اطلاعات تصویر اصلی حفظ شود. البته این کار به قیمت تصاویر با اندازه* بزرگ*تری نسبت به فشرده*سازی اتلافی خواهد بود. در فشرده*سازی اتلافی، هدف اصلی کاهش هرچه بیشتر اندازه* فایل است و با این*که در این تصاویر نیز اطلاعات تصویر تا حد بسیار خوبی حفظ می*شود، اما تصویرِ به دست آمده یک کپی کامل از تصویر اصلی نخواهد بود.
فرمت*های شطرنجی معروف
BMP
کسی نیست که نام BMP یا Bitmap را نشنیده باشد. این فرمت را مایکروسافت برای ذخیره* فایل*های گرافیکی در ویندوز طراحی کرده و بسیار ساده است. همان*طور که از نام این فرمت هم مشخص است، اطلاعات هر پیکسل به همان صورت که هست ذخیره می*شود. در نتیجه فایل*های BMP کاملا غیرفشرده است؛ البته با اندازه* بزرگ! تنها مزیت این فرمت، سادگی و قابلیت نمایش آن در همه*جاست.
JPEG
در این*که JPEG مشهورترین و پرطرفدارترین فرمت ذخیره*سازی تصاویر است، شکی نیست. تقریبا تمام دوربین*های دیجیتال تصاویر را به JPEG ذخیره می*کنند و دستگاهی نیست که توانایی نمایش این تصاویر را نداشته باشد. این فرمت که سال 1992 عرضه شده است، یک فرمت فشرده*سازی اتلافی به شمار می*آید که از تصاویر رنگی 24 بیت (هشت بیت برای هر کدام از سه رنگ قرمز، آبی و سبز) پشتیبانی می*کند. با توجه به اتلافی بودن این فرمت، اندازه* فایل*های JPEG تا حد بسیار زیادی پایین است. البته میزان فشرده*سازی تصویر اصلی توسط برنامه* فشرده*سازی قابل تعیین است.
JPEG2000
برادر کوچک*تر فرمت JPEG با قابلیت پشتیبانی از فشرده*سازی اتلافی و غیراتلافی *سال 2000 عرضه شد، اما نگذارید شباهت اسمی شما را به اشتباه بیندازد: روش*های فشرده*سازی* که در این فرمت به کار رفته، با استاندارد JPEG متفاوت است. این روش*ها تصاویر را با کیفیت و فشرده*سازی بیشتری ذخیره می*کنند، اما به چه قیمتی؟ تصاویر JPEG 2000 نیاز به قدرت محاسباتی بیشتری برای پردازش دارند. علاوه بر این، فرمت JPEG 2000 ویژگی*های دیگری نیز نسبت به JPEG دارد: مقاومت بیشتر در مقابل خطا، پشتیبانی از تصاویر HDR و ... . با این*که این فرمت هیچ گاه نتوانست به محبوبیت برادر بزرگ*ترش برسد، اما امروزه در تدوین و توزیع حرفه*ای فیلم*ها و تصاویر بسیار مورد استفاده قرار می*گیرد.
TIFF
Tagged Image File Format) *TIFF) یک فرمت انعطاف*پذیر است که معمولا تصاویر را به*صورت 24 یا 48 بیت بابت هر پیکسل (هشت یا 16 بیت برای هر رنگ) ذخیره می*کند. نکته* اصلی این فرمت، ساختار برچسب*دار (tagged) آن است که قابلیت توسعه* زیادی به آن می*دهد. بر این اساس، شرکت*های زیادی برچسب*های خاص برای تصاویر خودشان معرفی کرده*اند که البته نتیجه* این شده است که هیچ دستگاه خواننده*ای نمی*تواند همه* انواع فایل*های TIFF را بخواند! فشرده*سازی فرمت TIFF می*تواند هم به*صورت اتلافی و هم غیراتلافی باشد و فشرده*سازی غیراتلافی بسیار خوبی بخصوص در مورد تصاویر سیاه*وسفید ارائه می*کند.
برخی دوربین*های دیجیتال می*توانند تصاویر را با این فرمت (به کمک الگوریتم فشرده*سازی LZW) به*صورت غیراتلافی ذخیره کنند که کیفیت بیشتری نسبت به تصاویر JPEG خواهد داشت. اما مزیت اصلی TIFF هیچ*کدام از اینها نیست؛ این فرمت یکی از اصلی*ترین فرمت*ها در صنعت چاپ به شمار می*آید. دلیل آن هم پشتیبانی آن از فضاهای رنگی مخصوص دستگاه*های مختلف است.
GIF
بیشتر کاربران هنگامی که نام این فرمت را می*شوند، یاد تصاویر متحرک در اینترنت می*افتند، اما این فرمت قابلیت*هایی فراتر از تصاویر متحرک دارد و نباید آن را فقط در آن قالب شناخت. فرمت Graphics Interchange Format) GIF) * فرمتی با سابقه*ای 30 ساله است که امکان پشتیبانی تصاویر از هشت تا 256 بیت را دارد. این فرمت به دلیل استفاده از الگوریتم فشرده*سازی (LZW که حداکثر کارایی را برای مناطق بزرگ تک*رنگ دارد) برای تصاویری گرافیکی که حداقل رنگ*ها را داشته باشد بسیار مناسب است؛ مانند اشکال، لوگوها و تصاویر کارتونی. اما از همه* اینها که بگذریم، GIF به دلیل پشتیبانی* از تصاویر متحرک به یک پدیده در اینترنت امروز تبدیل شده است. البته دعوای سر نحوه* تلفظ نام این فرمت را هم نباید فراموش کرد (بین «گیف» و «جیف») که حتی به رئیس*جمهور آمریکا هم کشیده شده است.* (اوباما نظرش روی *گیف* است!)
PNG
احتمالا در اینترنت با تصاویری برخورد داشته*اید که پس*زمینه* شفاف دارند. می*توانید مطمئن باشید این تصاویر PNG هستند. فرمت Portable Network Graphics) PNG) در اصل برای ارائه* معادلی متن*باز و رایگان برای GIF درست شد. (خیالتان راحت، GIF الان بدون مجوز است!)** این فرمت عملا مثل یک آچار فرانسه* پشتیبانی می*ماند: تصاویر هشت بیتی paletted (با امکان رنگ شفاف برای یک پیکسل)، تصاویر 24 بیتی true-color (شانزده میلیون رنگ) یا 48 بیت true-color . (با یا بدون کانال آلفا برای میزان شفافیت)* PNG یک فرمت با فشرده*سازی غیراتلافی است که در موقعیت*های مختلفی می*تواند جایگزین بسیار خوبی چه برای JPEG و چه *برای فرمتی مثل TIFF باشد. این فرمت طوری طراحی شده که قابلیت نمایش خوبی در مرورگرها داشته باشد که به همین دلیل کاربرد آنلاین فراوانی دارد.
فرمت*های برداری معروف
SVG
مشهورترین فرمت ذخیره*سازی برداری تصاویر SVG یا Scalable Vector Graphics است که توسط کنسرسیوم World Wide Web (مسئول اصلی استانداردهای وب) ارائه شده و توسعه می*یابد. همان*طور که در بالا هم اشاره شد، در این فرمت اطلاعات تصویر به*صورت توصیف هندسی ذخیره می*شود که با توجه به ساختار آن می*توان آن* را مانند یک فایل متنی فشرده کرد. برای این*که متوجه شوید استفاده از یک فرمت برداری تا چه حد می*تواند در کاهش اندازه* فایل تاثیر داشته باشد، کافی است به لوگوی جدید مشهورترین سایت اینترنت یعنی گوگل نگاهی بیندازید؛ اندازه* فایل لوگوی جدید گوگل (که همین امسال تغییر کرد) 305 بایت است؛ یعنی در حد چند خط در یک فایل SVG! این را مقایسه کنید با لوگوی PNG قبلی که حدود 14هزار بایت یعنی 14 کیلوبایت بود!